“Cô gái vót chồng” Tường Vi qua đời ở tuổi 86

NSND Tường Vi (Trương Tường Vi) sinh năm 1938 tại TP Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam trong một gia đình gia giáo, nhưng không có ai theo nghệ thuật. Tuy vậy, từ nhỏ, Tường Vi đã bộc lộ năng khiếu và đam mê ca hát.

Năm 16 tuổi, sau cú sốc bà ngoại mất vì bom đạn, cô gái Tường Vi xin nhập ngũ rồi trở thành y tá tại Viện quân y 108 để được chữa trị cho các chiến sĩ. Năm 1956, bà chuyển sang đoàn ca múa Tổng cục chính trị và bắt đầu được học thanh nhạc. Tại đây, bà bộc lộ rõ chất giọng nữ cao vang sáng, lanh lảnh như chim hót của mình.

NSND Tường Vy là giọng ca hiếm có của dòng nhạc cách mạng. Ảnh: TL

Năm 1962, nữ nghệ sĩ thi đỗ vào Khoa thanh nhạc Nhạc viện Hà Nội và tốt nghiệp vào năm 1967. Tới năm 1974, bà theo học 4 năm tại nhạc viện Sofia, Bulgaria. Nhờ đó, NSND Tường Vi được đào tạo bài bản về thanh nhạc, nắm vững các kỹ thuật thanh nhạc cổ điển phức tạp.

Trong những năm chiến tranh, nữ ca sĩ theo đoàn văn công đi biểu diễn nhiều nơi trên các chiến trường, dùng tiếng hát át tiếng bom. Bà cũng thu âm nhiều bản thu và nổi tiếng trên sóng phát thanh của Đài tiếng nói Việt Nam với hàng loạt ca khúc bất hủ như: Tiếng đàn Ta Lư, Cô gái vót chông, Em là hoa Pơ Lang, Người con gái sông La, Cánh chim báo tin vui, Người lái đò trên sông Pô Cô, Bóng cây Kơ-nia, Suối Lenin… Tiếng hát của nữ nghệ sĩ đa dạng, thể hiện được nhiều dòng nhạc, từ bán cổ điển, cách mạng tới dân ca.

Với tiếng hát trời phú và điêu luyện, bà còn được chọn đi biểu diễn nhiều nước trên thế giới như: Liên Xô, Ba Lan, Chile, Cuba... Bà cũng là một trong số ít ca sĩ được nhiều lần biển diễn trước Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Ngoài ca hát, NSND Tường Vi còn là một nhạc sĩ. Bà sáng tác nhiều ca khúc như: Phi đội ta xuất kích, Quê hương anh là biển cả, Em lắng nghe tiếng đời... Ngoài nhạc cách mạng, bà còn sáng tác cả nhạc thiếu nhi như: Đời cho em những nốt nhạc vui, Trái tim ơi đừng buồn, Ước mơ của bé là hoà bình...

Sau này, bà làm giảng viên giảng dạy tại Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam. Trong quá trình công tác tại đây, bà từng đào tạo nhiều nghệ sĩ nổi tiếng như: Đồng Quang Vinh, Giáng Son, Khánh Thi… Ngoài ra, bà còn là Ủy viên Ban chấp hành Hội Nhạc sĩ trong khoảng thời gian từ 1962 đến 1982.

Trong sự nghiệp của mình, NSND Tường Vi hát nhiều ca khúc nhưng kinh điển và gắn bó với tên tuổi bà nhất là Cô gái vót chông. Nhắc đến Cô gái vót chông, ai cũng nhớ tới NSND Tường Vi. Dù không phải người đầu tiên thể hiện ca khúc nhưng chính NSND Tường Vi đã dùng tiếng hát của mình đưa Cô gái vót chông lên một đỉnh cao mới, tạo tiếng vang lớn với cả giới chuyên môn lẫn công chúng.

NSND Tường Vi là giọng ca hiếm có của dòng nhạc cách mạng

Bức ảnh kỷ niệm của Ngọc Anh với NSND Tường Vi trong lần gặp cuối cùng. Ảnh: FBNV

Với những đóng góp của mình, nghệ sĩ Tường Vi được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú và phong hàm Trung tá vào năm 1984. Đến năm 1993, bà được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân. Bà còn được Nhà nước khen thưởng Huân chương Quân công hạng ba, Huân chương Lao động hạng ba, Huân chương Chiến công hạng nhì, Huân chương Kháng chiến hạng nhất. NSND Tường Vi cũng là nghệ sĩ hiếm hoi được ghi tên trong Từ điển Bách khoa Quân sự Việt Nam, xuất bản năm 1996.

Năm 1992, NSND Tường Vi mở lớp dạy nhạc cho trẻ em mồ côi, sau đó lập nên Trung tâm Nghệ thuật tình thương, mục đích nuôi dưỡng và đào tạo nghệ thuật cho trẻ em bị khuyết tật, mồ côi. Trung tâm Nghệ thuật tình thương của bà cũng là nơi vinh dự đón những chuyến viếng thăm của Đại tướng Võ Nguyên Giáp khi ông còn sống.

Những năm tháng cuối đời, NSND Tường Vi sống cùng con trai là Trần Hùng (chồng cũ của Ngọc Anh) tại quận Ngũ Hành Sơn, TP Đà Nẵng. Dù bị nhiều bệnh tuổi già như tiểu đường, huyết áp cùng nhiều căn bệnh khác nhưng đến hiện tại vẫn đang kiên cường chống chọi bệnh tật. Bà phải thường xuyên điều trị tại Bệnh viện C Đà Nẵng. Khi còn khỏe mạnh, mong ước lớn nhất của bà là xây dựng 2 sân khấu tại Quảng Nam, Đà Nẵng để các cháu tại trung tâm có cơ hội luyện tập, trình diễn, giữ được "lửa nghề" để phục vụ công chúng. 

Tháng 3 vừa qua, bà được chương trình "Mai Vàng tri ân" của báo Người Lao động đến thăm hỏi và tặng quà. Bà được con cháu chăm sóc tận tình, chu đáo những năm tháng tuổi già.

Bản thân ca sĩ Ngọc Anh dù đã ly hôn nhưng vẫn luôn dành cho "mẹ" Tường Vi một sự kính trọng. Thậm chí, Ngọc Anh từng mời mẹ chồng qua Mỹ chơi cùng cháu nội nhưng bà không đi được. Thỉnh thoảng, cháu nội Ben Trần (con của Ngọc Anh và Trần Hùng) vẫn về Việt Nam hoặc gọi điện về hỏi thăm bà nội. Đợt gần đây nhất, chị cùng chồng John Gallander đã về Đà Nẵng thăm mẹ Tường Vi và bà rất vui mừng khi gặp lại con dâu.

Trong lời tiễn biệt mẹ chồng trên trang cá nhân, Ngọc Anh viết: "Con tạm biệt mẹ thân yêu, cảm ơn mẹ đã luôn nhớ thương con và cháu nội Ben Trần, chúng con không thể về kịp chia tay mẹ, nhưng chúng con sẽ về thăm viếng mẹ thường xuyên như con vẫn luôn thăm mẹ những tháng ngày qua mẹ nhé. Thương mẹ vô cùng!".