Đời văn - nghiệp báo của tác giả "Sống như Anh"

Nhà báo Thái Duy tên thật là Trần Duy Tấn, sinh năm 1926, tại tỉnh Bắc Giang. Từ năm 1949, ông bắt đầu làm việc tại báo Cứu Quốc.

Đầu năm 1964, nhà báo Thái Duy cùng các đồng nghiệp vào miền Nam để xây dựng Báo Giải Phóng (thuộc Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam), số đầu tiên phát hành ngày 20/12/1964.

Nhà báo, nhà văn Thái Duy. (Ảnh: Cẩm Thúy)

Ngày 4/2/1977, báo Cứu Quốc và báo Giải Phóng được sáp nhập vào báo Đại Đoàn Kết và ra số đầu tiên ngày 5/2/1977. Từ năm 1979 đến 1986, ông nổi tiếng với loạt bài viết về "khoán chui", sau đó được tập hợp lại thành cuốn sách Khoán chui hay là chết, do Nhà xuất bản Trẻ ấn hành. Năm 1990, đau đáu trước cuộc sống khó khăn của các chiến sĩ từng là tử tù, ông cho ra đời loạt bài Chuyện những người tử tù gây ra hiệu ứng xã hội rất lớn lúc bấy giờ... Tới năm 1995, ông nghỉ hưu sau thời gian dài cống hiến tại tờ báo.

Nhà báo Thái Duy cũng có bút danh khác là Trần Đình Vân. Bút danh này gắn liền với tác phẩm nổi tiếng Sống như Anh - viết về cuộc đời Anh hùng liệt sỹ Nguyễn Văn Trỗi qua lời kể của chị Phan Thị Quyên, vợ anh Trỗi.

Ngay khi đọc bản thảo tác phẩm này, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khen ngợi, chỉ đạo in thành sách. Cuốn sách được chính Bác Hồ viết đề tựa: "Vì Tổ quốc, vì nhân dân, liệt sỹ Nguyễn Văn Trỗi đã anh dũng đấu tranh đến hơi thở cuối cùng. Chí khí lẫm liệt của anh hùng Trỗi là một tấm gương cách mạng sáng ngời cho mọi người yêu nước, nhất là các cháu thanh niên học tập...".

Ban đầu cuốn sách có tên là Những lần gặp gỡ cuối cùng, sau đó Thủ tướng Phạm Văn Đồng đã đổi tên thành Sống như Anh, xuất bản lần đầu ở Nhà xuất bản Văn học tháng 7/1965. Tác phẩm sau đó được tái bản liên tục, trở thành bản anh hùng ca với thanh niên nhiều thế hệ.

Năm 2023, nhà báo Thái Duy được trao tặng Huy hiệu 75 năm tuổi Đảng và Bảo tàng Báo chí Việt Nam chiếu ra mắt bộ phim Thái Duy: Sống và viết. Trong buổi tọa đàm ra mắt bộ phim, ông tâm sự: "Chỉ làm phóng viên, với tôi là sung sướng lắm rồi".

Nói về nhà báo Thái Duy, ông Hồ Quang Lợi, nguyên Phó Chủ tịch thường trực Hội nhà báo Việt Nam khẳng định: "Nhà báo Thái Duy là tấm gương sáng cho các nhà báo hiện tại, đặc biệt là những nhà báo trẻ. Ông là một con người giản dị, bản lĩnh và hội tụ phẩm chất đạo đức của người làm báo chân chính".