GS.NSND Tạ Bôn - cây đại thụ của âm nhạc Việt Nam qua đời

GS.NSND Tạ Bôn là một trong những nghệ sĩ violon hàng đầu của nền âm nhạc Việt Nam. 

GS-NSND Tạ Bôn qua đời ở tuổi 83. Ảnh: Người nổi tiếng

GS.NSND Tạ Bôn sinh năm 1942 tại Hà Nội. Từ nhỏ,  ông đã học violin từ người cha là nhạc sĩ Tạ Phước - Hiệu trưởng đầu tiên của trường Âm nhạc Việt nam (1956), tiền thân của Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam ngày nay, một trong những nghệ sĩ thuộc thế hệ người Việt Nam đầu tiên chơi các nhạc cụ phương Tây.

Ngay từ khi 12 tuổi, GS.NSND Tạ Bôn đã được Nhà nước cho đi học nhạc tại Học viện Âm nhạc Trung ương Trung Quốc. Năm 1958, từ Trung Quốc trở về tham dự Cuộc thi Âm nhạc Quốc tế Enescu (Bucharest, Romania), ông nhận được Bằng khen danh dự. Năm 1962, ông đã tham dự cuộc thi Violin quốc tế tại Liên hoan Thanh niên Sinh viên Thế giới (Helsinki, Phần Lan) và được trao huy chương bạc.

GS-NSND Tạ Bôn biểu diễn tác phẩm Vui xuân mới. Nguồn: Tạ Tôn studio

Sau cuộc thi Enescu, GS.NSND Tạ Bôn thi đỗ vào Nhạc viện Tchaikovsky (Mátxcơva). Sau khi hoàn thành chương trình đại học, ông đã trở thành một nghiên cứu sinh hạng xuất sắc của nhạc viện này. Vào các năm 1978, 1982, 1986 ông được mời làm giám khảo cuộc thi Tchaikovsky, một trong những cuộc thi hàng đầu thế giới. Ông còn được mời làm giám khảo cuộc thi Bach (Đức) các năm 1980, 1984 và cuộc thi Sarasate (Tây Ban Nha) năm 2007.

Ngay từ khi còn là sinh viên Nhạc viện Tchaikovsky cho đến nhiều năm sau này, GS.NSND Tạ Bôn luôn ở vị trí nghệ sĩ độc tấu quốc gia. Ông đã đi biểu diễn tại nhiều nước như: Cuba (1966), Liên Xô cũ (1985), tại Bulgaria, Hungaria, Tiệp khắc (1986).

GS.NSND Tạ Bôn là nghệ sĩ độc tấu violin trong các chương trình hòa nhạc cùng các nghệ sĩ nổi tiếng khác như: Bùi Gia Tường, Trung Kiên, Đặng Thái Sơn, Lê Dung, Tôn Nữ Nguyệt Minh.

Ông đã biểu diễn với nhiều dàn nhạc như: Dàn nhạc Giao hưởng Quốc gia Moscow, Dàn nhạc Thính phòng Nhạc viện Tchaikovsky, Dàn nhạc Giao hưởng Quốc gia Việt Nam, Dàn nhạc Giao hưởng Thành phố Hồ Chí Minh… Ông được Nhà nước phong học hàm Phó Giáo sư (1980), Giáo sư (1991), danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú (1993) và Nghệ sĩ Nhân dân (2001).

Ngoài biểu diễn, GS.NSND Tạ Bôn vẫn thường xuyên tham gia giảng dạy. Từ 1979 đến 1988, ông làm Phó Giám đốc Nhạc viện Hà Nội. Từ 1994, ông là Trưởng đoàn Giao hưởng và Chỉ đạo âm nhạc cho Dàn nhạc Giao hưởng Nhà hát Giao hưởng Nhạc Vũ Kịch Thành phố Hồ Chí Minh (HBSO) cho đến 2007. Sau đó, ông làm cố vấn nghệ thuật cho HBSO.

Gia đình GS-NSND Tạ Bôn. Ảnh: Họ Tạ Việt Nam

Năm 2009, với đêm hòa nhạc Tạ Bôn - Giai điệu thời gian (ngày 7/5 tại Nhà hát lớn Hà Nội), GS.NSND Tạ Bôn đã nói lời giã từ sân khấu sau hơn 50 năm cống hiến cho sự nghiệp âm nhạc hàn lâm của Việt Nam. Chương trình đã trình diễn các tác phẩm kinh điển được viết cho violin và dàn nhạc của các nhà soạn nhạc nổi tiếng: César Franck, K.Gluck, B.Bartok, W.Mozart, G.Delerue, Mao Wen, với sự tham gia của Dàn nhạc Giao hưởng quốc gia Việt Nam, chỉ huy Honna Tetsuji và nữ nghệ sĩ piano Lý Giai Hoa. 

Suốt 40 năm qua, GS Tạ Bôn đã góp công đào tạo nhiều nghệ sĩ violin cho đất nước, nhiều người đã là những nghệ sĩ thành công như: Tạ Đôn, Đỗ Xuân Tùng, Nguyễn Tuyết Trang, Trọng Bình, Đỗ Phượng Như, Tạ Tôn.

Cả 4 người trong gia đình của GS.NSND Tạ Bôn đều hoạt động trong lĩnh vực nghệ thuật. Vợ ông, nghệ sĩ múa, Nhà giáo Nhân dân Kim Dung. Người con trai đầu của ông là nghệ sĩ violin Tạ Tôn. Nghệ sĩ Tạ Tôn từng hai lần tham gia dàn nhạc trẻ châu Á. Tạ Tôn học Nhạc viện San Francisco - Mỹ. Tốt nghiệp loại giỏi, anh tiếp tục thi vào học thạc sĩ tại Trường Âm nhạc Moores (thuộc Trường ĐH Tổng hợp Houston Texas Hoa Kỳ). Hiện nay, Tạ Tôn đã lấy hai bằng Thạc sĩ âm nhạc và ở lại Mỹ học tiếp Tiến sĩ. 

Con gái Tạ Thùy Chi của GS.NSND Tạ Bôn là nghệ sĩ múa tài năng. Cô được đào tạo tại Trường Múa Quảng Đông, Trung Quốc. Đặc biệt, năm 2002, chị đã vượt qua 400 học sinh của trường Múa Quảng Đông để đại diện thi cúp Đào Lý (cuộc thi múa chuyên nghiệp toàn Trung Quốc) và đoạt giải diễn viên ưu tú. Hiện tại, Thùy Chi đang là giảng viên Trường Múa TP.HCM. 

Trong một chương trình mừng sinh nhật GS.NSND Tạ Bộn 65 tuổi tại Nhà hát TP.HCM, trong đó có tiết mục đặc biệt với sự góp mặt của con trai Tạ Tôn, con gái Thùy Chi và vợ ông - nghệ sĩ múa Kim Dung. GS.NSND Tạ Bôn từng bộc bạch: “Cuộc đời đã cho tôi quá nhiều hạnh phúc trong sự nghiệp và cuộc sống gia đình, tôi không còn mơ ước điều gì hơn. Gia đình chúng tôi sẽ gắn bó với nghệ thuật đến suốt đời”.