Nhất trí tăng thuế để giảm tiêu thụ rượu bia

Chính phủ đề xuất tăng thuế tiêu thụ đặc biệt theo lộ trình để giảm mức độ tiêu thụ rượu bia, cơ quan thẩm tra của Quốc hội cũng đồng ý.

Chủ nhiệm Uỷ ban Về các vấn đề xã hội Nguyễn Thuý Anh trình bày báo cáo thẩm tra.

Cơ bản nhất trí với sự cần thiết ban Luật phòng chống tác hại của rượu bia được Chính phủ trình Quốc hội sáng 9/11, Uỷ ban Về các vấn đề xã hội nhấn mạnh sự cần thiết thể chế hóa quan điểm, đường lối chỉ đạo nhất quán của Đảng “phòng bệnh hơn chữa bệnh”.

Với mục tiêu bảo vệ sức khỏe cộng đồng, việc ban hành luật nhằm ứng phó với thực trạng sử dụng rượu, bia đang ở mức cao, có xu hướng gia tăng nhanh, ở mức có hại đáng báo động ở Việt Nam, Chủ nhiệm Uỷ ban Nguyễn Thuý Anh trình bày.

Cơ quan thẩm tra cho rằng, cơ bản nội dung dự án luật bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp, tính thống nhất với hệ thống pháp luật và tính tương thích với các điều ước quốc tế có liên quan mà Việt Nam là thành viên (và sắp là thành viên).

Tuy nhiên, còn nhiều ý kiến băn khoăn về tính khả thi của dự án luật, Ủy ban đề nghị Chính phủ nghiên cứu, chỉnh lý các quy định mang tính vận động, khuyến khích thành quy định bắt buộc thực hiện, báo cáo thẩm tra nêu rõ.

Liên quan đến các vấn đề cụ thể, quan tâm đầu tiên của cơ quan thẩm tra là chính sách trong phòng chống tác hại của rượu, bia.

Điều 3 dự thảo luật quy định Chính sách trong phòng, chống tác hại của rượu, bia:

1. Thực hiện đồng bộ các biện pháp phòng, chống tác hại của rượu, bia; ưu tiên các biện pháp giảm mức tiêu thụ rượu, bia; quản lý chặt chẽ nguồn cung cấp rượu, bia; giảm sản lượng sản xuất rượu thủ công không có giấy phép kinh doanh.

2. Tăng thuế tiêu thụ đặc biệt theo lộ trình để giảm mức tiêu thụ rượu, bia.

3. Bảo đảm nguồn tài chính cho công tác phòng, chống tác hại của rượu, bia.

Bà Thuý Anh cho biết, Ủy ban đồng tình với quy định tại khoản 2 “tăng thuế tiêu thụ đặc biệt theo lộ trình để giảm mức tiêu thụ rượu, bia” nhằm tạo rào cản kỹ thuật pháp lý trong việc tiếp cận rượu, bia, đặc biệt là đối với thanh, thiếu niên.

Cơ quan thẩm tra cho rằng đây là giải pháp cần thiết trong điều kiện Việt Nam là một trong những nước có giá rượu, bia rẻ nhất thế giới (trung bình giá một lít bia bằng giá 1/2 lít sữa) và nằm trong nhóm các nước mà người dân rất dễ dàng mua, sử dụng rượu, bia.

Đề nghị từ cơ quan thẩm tra là Chính phủ nghiên cứu quy định cụ thể nguyên tắc của lộ trình tăng thuế để đảm bảo tính minh bạch.

Trước xu hướng trẻ hóa người sử dụng rượu, bia và những nguy cơ gây ra gánh nặng bệnh tật và hệ lụy xã hội, Uỷ ban thẩm tra cũng đề nghị Chính phủ bổ sung việc “ưu tiên thực hiện các biện pháp phòng, chống tác hại của rượu, bia đối với thanh niên, người chưa thành niên” và bổ sung các quy định cụ thể hướng trực tiếp đến giới trẻ để phù hợp với mục đích và quan điểm xây dựng luật nhằm phòng ngừa từ xa và giảm thiểu các hậu quả về xã hội do rượu, bia.

Với các hành vi bị nghiêm cấm, khoản 4 điều 5 dự thảo luật quy định cấm ép buộc người dưới 18 tuổi sử dụng rượu bia.

Ủy ban đề nghị Chính phủ nghiên cứu và thể hiện khoản này theo hướng cấm “ép buộc người khác sử dụng rượu, bia; cho người dưới 18 tuổi sử dụng rượu, bia”, “sử dụng người dưới 18 tuổi trong hoạt động sản xuất và buôn bán rượu, bia” để đảm bảo tính toàn diện và bao quát hơn.

Về kiểm soát quảng cáo rượu, bia, bà Thuý Anh cho biết hiện có hai loại ý kiến khác nhau.

Loại ý kiến thứ nhất nhất trí với quy định của dự thảo luật, quy định kiểm soát chặt chẽ việc quảng cáo rượu, bia để hạn chế khả năng tiếp cận và tính sẵn có của rượu, bia.

Loại ý kiến thứ hai cho rằng, việc dự thảo luật quy định kiểm soát chặt chẽ quảng cáo rượu, bia sẽ ảnh hưởng đến nguồn thu ngân sách nhà nước từ hoạt động quảng cáo, ảnh hưởng đến quyền được tiếp cận thông tin về rượu, bia.

Ủy ban thẩm tra nhất trí với loại ý kiến thứ nhất và thấy rằng, so sánh tác động đến thu ngân sách nhà nước từ hoạt động quảng cáo rượu, bia với chi phí mà ngân sách nhà nước và người dân phải bỏ ra cho việc điều trị bệnh và xử lý những vấn đề xã hội có liên quan đến rượu, bia thì việc quy định kiểm soát quảng cáo rượu, bia là cần thiết.

Liên quan đến điều kiện kinh doanh rượu, dự thảo luật mới chỉ nêu nguyên tắc của việc quy định điều kiện sản xuất rượu nhưng lại giao Chính phủ quy định về điều kiện kinh doanh, trình tự, thủ tục cấp giấy phép kinh doanh rượu, theo cơ quan thẩm tra là chưa phù hợp. Uỷ ban đề nghị Chính phủ quy định cụ thể, minh bạch về điều kiện kinh doanh rượu ngay trong dự thảo luật và quy định nguyên tắc về trình tự, thủ tục cấp giấy phép kinh doanh, phân phối rượu.

Dự thảo luật quy định “vận động các hộ gia đình, tổ chức, cá nhân sản xuất rượu thủ công không nhằm mục đích kinh doanh chấm dứt việc sản xuất rượu”.

Cơ quan thẩm tra cho rằng, quy định này mới chỉ mang tính “vận động” mà không mang tính quy phạm đối với các tổ chức, cá nhân sản xuất rượu thủ công. Trong điều kiện nhu cầu sản xuất và sử dụng rượu tự nấu trong cộng đồng dân cư còn rất phổ biến thì ý nghĩa điều chỉnh thực tiễn của quy phạm rất hạn chế.

Do vậy, đề nghị Chính phủ cân nhắc theo hướng quy định cá nhân, tổ chức sản xuất rượu thủ công không nhằm mục đích kinh doanh phải đảm bảo an toàn thực phẩm và đăng ký việc sản xuất rượu với Ủy ban nhân dân cấp xã. Đồng thời, cần nghiên cứu cụ thể hóa quy định của dự thảo luật về các giải pháp hỗ trợ các gia đình, tổ chức, cá nhân sản xuất rượu thủ công thực hiện chuyển đổi nghề nghiệp.